Postępowanie cywilne ma na celu rozpoznanie sprawy cywilnej poprzez wydanie orzeczenia rozstrzygającego zaistniały między stronami spór. Co do zasady, sąd rozpoznający sprawę cywilną powinien prowadzić postępowanie możliwie wnikliwie i starannie. Zdarza się jednak, iż orzeczenie sądowe może okazać się błędne. Instrumentem pozwalającym na możliwość skontrolowania orzeczenia sądowego wydanego przez sąd I instancji i zastąpienie go orzeczeniem prawidłowym, tj. nienaruszającym przepisów prawa materialnego czy prawa procesowego, jest właśnie apelacja.
Zgodnie z treścią art. 369 § 1 k.p.c., apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem.
Jeśli apelacja czyni zadość wszystkim stawianym przepisami wymaganiom, przewodniczący zarządza doręczenie odpisów apelacji pozostałym stronom, które mogą wnieść odpowiedź na apelację w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia odpisu apelacji, co jest zabiegiem zalecanym ze względu na możliwość merytorycznego odniesienia się do zarzutów apelacyjnych strony przeciwnej (art. 3731 k.p.c.).
Zasadą jest, iż postępowanie przed Sądem II-ej instancji rozpoznawane jest na posiedzeniu niejawnym, o ile przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Jeśli zatem stronie zależy na tym, aby przed Sądem II-ej instancji została przeprowadzona rozprawa, należy w treści pisma procesowego złożyć wniosek o jej przeprowadzenie (art. 374 k.p.c.).
Rozprawa przed Sądem II-ej instancji odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej lub obu stron. Wydany wyrok nie jest zaoczny (art. 376 k.p.c.). W ramach rozprawy, w pierwszej kolejności sędzia zwięźle przedstawia stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów i wniosków apelacyjnych (art. 377 k.p.c.). Sąd II-ej instancji, jeśli uzna to za uzasadnione, dopuszcza i przeprowadza dowody, na które powołała się strona apelująca bądź jej przeciwnik. Może pominąć te dowody, które strona mogła powołać przed sądem I-ej instancji (art. 381 k.p.c.). Podstawą orzeczenia Sądu II-ej instancji jest materiał dowodowy zebrany przed Sądem I-ej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym (art. 382 k.p.c.). Zasadą jest, że sprawa jest rozpoznawana na jednym posiedzeniu. Nowe dowody albo w ogóle nie są przeprowadzane albo w bardzo ograniczonym zakresie.
Jakie są możliwe rozstrzygnięcia postępowania przed Sądem II-ej instancji, w wyniku złożonej apelacji? Po pierwsze, jeśli apelacja jest oczywiście bezzasadna, Sąd ją oddali (art. 385 k.p.c.). Jeśli natomiast podstawy apelacji były uzasadnione, zostanie ona uwzględniona, a zaskarżony wyrok zmieniony – Sąd II-ej instancji orzeka wtedy co do istoty sprawy (art. 386 § 1 k.p.c.). Ponadto, Sąd II-ej instancji może uchylić zaskarżony wyrok Sądu I-ej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania w razie stwierdzenia nieważności postępowania (art. 386 § 2 k.p.c.), czy nierozpoznania przez Sąd I-ej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 4 k.p.c.).
Sąd II-ej instancji z urzędu uzasadnia wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie. W sprawach, w których apelację oddalono lub zmieniono zaskarżony wyrok, pisemne uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem (art. 387 § 1 k.p.c.).
Po upływie terminy na wniesienie środków zaskarżenia, Sąd II-ej instancji zwraca akta Sądowi I-ej instancji (art. 389 k.p.c.).
Jeżeli nie zgadzają się Państwo z orzeczeniem Sądu I-ej instancji i stoją Państwo przed koniecznością złożenia apelacji czy też odpowiedzi na apelację, zapraszamy na konsultację z radcą prawnym.