Uchwałą z dnia 30 czerwca 2020 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 67/19 Sąd Najwyższy, rozstrzygając istotne zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Białymstoku, uznał, że art. 483 § 1 k.c. nie wyłącza dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej z tytułu braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy, o której mowa w art. 143 ust. 1 pkt. 7 lit. a) ustawy Prawo zamówień publicznych.
Podjęta przez Sąd Najwyższy uchwała ma istotne znaczenie dla stron zawierających umowy o roboty budowalne, w tym zarówno dla zamawiającego, jak i dla wykonawcy. Możliwość zastrzeżenia kary umownej na wypadek braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty podwykonawcom spowoduje większą odpowiedzialność po stronie wykonawcy i będzie działała na niego w sposób mobilizujący, ale także w szerszym zakresie zabezpieczy zamawiającego przez przyszłymi roszczeniami podwykonawców.
Przechodząc do szczegółów sprawy, w której wydano omawianą uchwałę, należy wskazać, że do Sądu Okręgowego w Białymstoku trafiła apelacja pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach, uwzględniającego powództwo o zapłatę kary umownej zastrzeżonej przez konsorcjum na wypadek braku zapłaty lub nieterminowej zapłaty podwykonawcy. Sąd Okręgowy, rozpoznając apelację, powziął istotne wątpliwości co do wykładni przepisów (w tym art. 483 § 1 k.c. oraz art. 143 ust. 1 pkt. 7 lit. a) ustawy Prawo zamówień publicznych), co skutkowało skierowaniem do Sądu Najwyższego zapytania zawierającego prośbę o rozstrzygnięcie istotnego zagadnienia prawnego. Co do zasady kara umowna bowiem może zostać zastrzeżona wyłącznie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania o charakterze niepieniężnym, natomiast zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy stanowi zobowiązanie pieniężne. Zastrzeżenie zatem kary umownej na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego, byłoby zatem nieskuteczne. Z drugiej jednak strony zgodnie z nowelizacją ustawy Prawo zamówień publicznych postanowienia dotyczące kar umownych za brak zapłaty lub nieterminową zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy z mocy prawa powinny zostać zawarte w każdej z umów o roboty budowlane zawieranej w trybie zamówień publicznych (art. 143 ust. 1 pkt. 7 lit. a) ustawy Prawo zamówień publicznych).
Powyższe sprzeczności oraz obiekcje rozwiał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 czerwca 2020 roku III CZP 67/19, uznając, że dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za brak zapłaty lub nieterminową zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy także na gruncie przepisów prawa cywilnego. Co prawda nie zostało jeszcze sporządzone uzasadnienie do przedmiotowej uchwały Sądu Najwyższego, przy czym można przypuszczać, że przedmiotowe rozstrzygnięcie wynika z faktu, że świadczenie pomiędzy wierzycielem (inwestorem) a dłużnikiem (wykonawcą) w swej istocie jest świadczeniem niepieniężnym, a ze świadczeniem pieniężnym mamy do czynienia w relacji wykonawca – podwykonawca.
Nasza kancelaria specjalizuje się sprawach o roszczenia z umów o roboty budowlane. Wielokrotnie występowaliśmy przed sądem zarówno po stronie powoda, jak i pozwanego. Przedstawiana przez nas argumentacja była spójna i trafna, w związku z czym możemy poszczycić się licznymi sukcesami w tym zakresie. Jeżeli zamierzasz zawrzeć umowę o roboty budowlane lub jesteś stroną w postępowaniu w sprawie o roszczenia z tytułu zawartej umowy o roboty budowlane – zapraszamy do kontaktu z kancelarią. Pomożemy ci ustalić najlepszą strategię procesową i zapewnimy reprezentację w sądzie lub też doradzimy tobie jakie postanowienia zawieranej umowy byłyby dla ciebie najkorzystniejsze.