Egzekucja udziałów w spółce z o.o. - Anna Stępień - Kancelaria Radcy Prawnego, Gdańsk, Trójmiasto

Zajęcie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest jednym ze sposobów zaspokojenia wierzyciela. Udziały mogą zostać zajęte przez komornika w toku prowadzonego przez niego postępowania egzekucyjnego, wszczętego na podstawie prawomocnego orzeczenia zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, na wniosek wierzyciela.

Pierwszym i zarazem najprostszym sposobem zaspokojenia wierzyciela jest dochód, który przynoszą udziały. Wierzyciel, na rzecz którego prowadzona jest egzekucja, na podstawie art. 9102 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego „może wykonywać wszelkie uprawnienia majątkowe dłużnika wynikające z zajętego prawa, które są niezbędne do zaspokojenia wierzyciela w drodze egzekucji, może również podejmować wszelkie działania, które są niezbędne do zachowania prawa.” Tak więc wszelkie dochody wynikające z udziału, np. pod postacią dywidendy, po dokonaniu zajęcia udziału przez komornika, powinny być przekazywane bezpośrednio komornikowi, który po pobraniu odpowiednich opłat przekaże je wierzycielowi. Niestety, w praktyce sposób ten rzadko prowadzi do zaspokojenia wierzyciela, gdyż stosunkowo niewiele spółek z o.o. w przypadku zajęcia udziałów wykazuje zysk i wypłaca udziałowcom dywidendy.

W przypadku, gdy pierwszy sposób nie skutkuje zaspokojeniem wierzyciela, dochodzi do egzekucji udziałów spółki. Istnieją dwa sposoby egzekucji udziałów w spółce z o.o.: na podstawie zapisów Kodeksu Cywilnego lub na podstawie przepisów Kodeksu Spółek Handlowych. O tym, który sposób powinien znaleźć zastosowanie w danej sytuacji, decyduje umowa spółki, której udziały są przedmiotem egzekucji. W przypadku, gdy umowa spółki nie wprowadza ograniczeń dotyczących sprzedaży udziałów, do ich egzekucji zastosowanie znajduje art. 9116 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym „zaspokojenie wierzyciela z zajętego prawa następuje z dochodu, jeżeli zajęte prawo przynosi dochód, albo z realizacji lub sprzedaży prawa”.

EGZEKUCJA UDZIAŁÓW NA PODSTAWIE KODEKSU CYWILNEGO

Co do zasady, sprzedaż udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, poprzedza sporządzenie oszacowania zajętych praw. Art. 9117 § 2 Kodeksu cywilnego wprowadza wyjątek od tej zasady i dopuszcza możliwość sprzedaży bez oszacowania, która może nastąpić na wniosek dłużnika, w którym wskaże on minimalną cenę sprzedaży, ale niezbędna jest do tego zgoda wierzyciela. Istotne w tym przypadku jest, aby kwota wskazana przez dłużnika nie naruszała interesów wierzycieli. Gdy taki wniosek nie zostanie złożony, biegły, powołany przez komornika, dokonuje oszacowania wartości udziałów (do czego niezbędne jest ustalenie wartości całej spółki). Takie oszacowanie wykonywane przez biegłego jest dość kosztowne, a zaliczkę na poczet tej czynności musi uiścić wierzyciel. Sporządzenie oszacowania można jednak pominąć, jeśli wierzyciel i dłużnik zgodnie ustalą wartość zajętego prawa. Następnym krokiem jest dokonanie przez komornika, najwcześniej 14 dni po sporządzeniu oszacowania, sprzedaży udziałów z wolnej ręki, po cenie nie niższej niż 75% ceny wynikającej z oszacowania lub ustaleń stron. Jeżeli udziały nie znajdą nabywcy, komornik będzie próbował sprzedać zajęte prawo w drodze licytacji, chyba że wierzyciel, na podstawie art. 9117 § 1 i 3 Kodeksu postępowania cywilnego, wyrazi zgodę na ponowną próbę sprzedaży udziałów z wolnej ręki za połowę ceny szacunkowej. Wierzyciel może w toku sprzedaży udziałów występować również w roli nabywcy.

W przypadku, gdy próby sprzedaży okażą się bezskuteczne i udziały nie znajda nabywcy, wierzyciel, zgodnie z art. 9117 § 4 w związku z art. 877 Kodeksu postępowania cywilnego, może przejąć udziały przy zastosowaniu przepisów dotyczących egzekucji z ruchomości. Zgodnie z ich zapisami, wierzycielowi w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika przysługuje prawo przejęcia udziałów za cenę nie niższą od ceny wywołania. Jeśli nie skorzysta on z tej możliwości, egzekucja w części dotyczącej udziałów zostanie umorzona przez komornika. Koszty poniesione przez wierzyciela będą mogły być przez niego dochodzone poprzez zastosowanie przez komornika innych sposobów egzekucji.

EGZEKUCJA UDZIAŁÓW ZGODNIE Z ZAPISAMI KODEKSU SPÓŁEK HANDLOWYCH

W sytuacji, gdy umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wprowadza ograniczenia w zakresie sprzedaży jej udziałów zgodnie z art. 185 Kodeksu Spółek Handlowych spółka ma prawo przedstawić osobę, która nabędzie udział za cenę, jaką określi sąd rejestrowy (w miarę potrzeby po zasięgnięciu opinii biegłego). W tym przypadku spółka powinna, w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia jej przez sąd rejestrowy o zarządzeniu sprzedaży, zgłosić wniosek o przeprowadzenie w tym trybie wyceny udziału. Jeżeli w tym terminie spółka nie wystąpi z wnioskiem o przeprowadzenie wyceny udziału albo jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia spółki o ustaleniu ceny nabycia osoba wskazana przez spółkę nie wpłaci komornikowi sądowemu ustalonej ceny, udziały będą sprzedane w trybie przewidzianym w przepisach egzekucyjnych, to jest zgodnie z opisanymi wyżej zasadami wynikającymi z Kodeksu postępowania cywilnego.

Jak widać, proces egzekucji udziałów w spółce z o.o. jest dość skomplikowany, rodzi wysokie koszty i niestety nie zawsze prowadzi do zaspokojenia wierzyciela, dlatego przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego warto skonsultować swoją sprawę z doświadczonym prawnikiem.