W dniu 1 lipca 2023 roku wchodzi w życie kolejna obszerna nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która ma na celu usprawnienie przebiegu postępowania cywilnego. Poniżej omówione zostaną najważniejsze zmiany.
Wyższa wartość przedmiotu sporu w sprawach rozpoznawanych przez sądy rejonowe
Dotychczas sądy rejonowe co do zasady rozpatrywały sprawy, w których wartość przedmiotu sporu nie przekraczała 75.000,00 złotych. Od 1 lipca kwota ta ulegnie zwiększeniu i do sądów rejonowych będą kierowane sprawy o wartości do 100.000,00 złotych. Wskazana zmiana ma na celu odciążenie sądów okręgowych, w których czas oczekiwania na rozpatrzenie sprawy jest znacznie wydłużony.
Nowe zasady wnoszenia pism do sądu
Nowelizacja zmienia ar. 165 § 2 kodeksu postępowania cywilnego usuwając wymóg nadania przesyłki poleconej – „oddanie pisma procesowego w polskiej placówce operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo w zagranicznej placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest równoznaczne z wniesieniem tego pisma do sądu.” Będzie więc można nadać pismo procesowe paczką, a nie wyłącznie listem poleconym. Ma to ogromne znaczenie w praktyce, gdyż nierzadko pisma procesowe ważyły więcej niż 2 kg, a zgodnie z regulaminem Poczty Polskiej przesyłka polecona może mieć do 2 kg. Pojawiały się więc problemy z wnoszeniem do sądów obszerniejszych pism procesowych (trzeba było je dzielić na kilka listów bądź składać osobiście w sądzie), które znikną dzięki nowelizacji.
Zmiana zakresu pełnomocnictwa procesowego
Do tej pory, zgodnie z art. 91 kodeksu postępowania cywilnego, pełnomocnictwo udzielone pełnomocnikowi procesowemu nie obejmowało swoim zakresem wniesienia skargi kasacyjnej oraz reprezentowania mocodawcy w postępowaniu wywołanym jej wniesieniem. Po nowelizacji, czynności te nie będą już wymagały odrębnego pełnomocnictwa, gdyż wejdą one do podstawowego zakresu pełnomocnictwa procesowego.
Nowe wymogi dotyczące treści pism procesowych
Do kodeksu cywilnego wprowadzony zostanie art. 1281, który wprowadzi nowe obowiązki dla pełnomocników procesowych. Zgodnie z treścią przytoczonego przepisu, pismo wnoszone przez profesjonalistę powinno zawierać wyraźnie wyodrębnione oświadczenia, twierdzenia oraz wnioski, w tym wnioski dowodowe. Co więcej, wnioski dowodowe zgłoszone wyłącznie w uzasadnieniu pisma nie będą wywoływać skutków, jakie ustawa wiąże ze zgłoszeniem ich przez stronę postepowania. Ma to na celu doprowadzenie do większej przejrzystości i zwięzłości pism procesowych oraz możliwości szybszego zapoznania się z ich treścią.
Możliwe zawarcie jednej ugody obejmującej kilka postępowań
Wprowadzony został także nowy art. 18314 § 21 kodeksu postępowania cywilnego, który przewiduje możliwość zawarcia jednej ugody dotyczącej roszczeń objętych różnymi postępowaniami sądowymi. To strony zdecydują, który sąd zatwierdzi ugodę i nada jej klauzulę wykonalności, na sądzie będzie również spoczywał obowiązek doręczenia pozostałym sądom wymienionym w ugodzie odpisu postanowienia o zatwierdzeniu ugody lub nadaniu jej klauzuli wykonalności.
Możliwość zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym
Po 1 lipca sądy będą mogły zamknąć rozprawę na posiedzeniu niejawnym i wydać na nim wyrok, jeśli przyczyni się to do sprawniejszego rozpoznania sprawy, a wyznaczanie kolejnych posiedzeń jest zbędne. Takie rozwiązanie wymagać będzie jednakże uprzedzenia stron przez sąd o możliwości zamknięcia rozprawy i umożliwienia stronom wyrażenia swojego stanowiska w sprawie w piśmie procesowym w terminie nie krótszym niż 7 dni. Rozwiązanie to może znacznie przyspieszyć zamknięcie spraw, w których ostatnie rozprawy przeprowadzane są wyłącznie w celu wygłoszenia mów końcowych przez strony (będą mogły to zrobić na piśmie) i wydania wyroku.
Zmiana zasad wypłaty wynagrodzenia biegłym
Wskutek zmiany art. 288 § 3 kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli opinia biegłego jest niezrozumiała, zawiera sprzeczności lub istotne braki, sąd ma możliwość zarządzić, iż wynagrodzenie i zwrot wydatków zostanie przyznane biegłemu dopiero po uzupełnieniu lub wyjaśnieniu opinii. Jest to korzystne rozwiązanie, gdyż nierzadko jakość opinii biegłych jest bardzo niska, nie zawiera odpowiedzi na zadane przez sąd pytania lub jest wewnętrznie sprzeczna. Dotychczas w takim przypadku biegły zwykle składał wyjaśnienia na rozprawie lub sporządzał opinię uzupełniającą, za co otrzymywał dodatkowe wynagrodzenie.
Odrębny tryb postępowania z udziałem konsumentów
Wprowadzony został nowy tryb postępowania z udziałem konsumentów, w którym na przedsiębiorcę nałożone zostały surowsze rygory dotyczące możliwości powoływania faktów i dowodów. Co więcej, możliwe będzie obciążenie przedsiębiorcy kosztami postepowania bez względu na wynik sprawy, jeżeli przed wytoczeniem powództwa zaniechał on próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylił się od uczestniczenia w niej bądź brał w niej udział w złej wierze i w rezultacie przyczynił się do wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy. Ponadto konsumenci będą mieli możliwość wytoczenia powództwa przez sądem swojego miejsca zamieszkania (nie dotyczy to właściwości wyłącznej).
Ponadto, ustawodawca powrócił do części uchylonych wcześniej rozwiązań. Zażalenie na postanowienie wydane w postępowaniu zabezpieczającym będzie rozpatrywał sąd II instancji, a nie ten sam sąd w składzie 3 sędziów. Sąd nie będzie także zawiadamiał powoda o zarządzeniu doręczenia odpisu pozwu pozwanemu. Ponownie postanowienia wymagające uzasadnienia wydawane na posiedzeniu niejawnym doręczane będą stronom z uzasadnieniem z urzędu.