Już od 17 grudnia 2021 r. zacznie obowiązywać Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. Osobą zgłaszającą jest tzw. sygnalista, który pracuje w sektorze prywatnym lub publicznym i która otrzymała informacje o naruszeniach występujących w miejscu pracy. Sygnalista w związku z dokonaniem zgłoszenia ma prawo do pełnej poufności i anonimowości, w tym ma być chroniony przed jakimikolwiek działaniami odwetowymi.
Obecnie zarówno w Polsce, jak i wielu europejskich krajach obowiązują znikome i niespójne regulacje dotyczące zgłaszania naruszeń i ochrony sygnalistów. Dyrektywa ma na celu ujednolicenie i usprawnienie systemu ochrony sygnalistów, w tym celu z dniem 17 grudnia 2021 r. na pracodawców ma zostać nałożony szereg nowych obowiązków związanych z zapewnieniem szeroko pojętej zgodności organizacji w obszarze ochrony sygnalistów. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, iż wskazana data dla wdrożenia nowych przepisów dotyczy podmiotów zatrudniających powyżej 250 pracowników. Natomiast dla podmiotów zatrudniających od 50 do 249 pracowników okres ten został wydłużony tj. do 17 grudnia 2023 r.
Nowe obowiązki pracodawców polegać będą przede wszystkim na utworzeniu bezpiecznych kanałów raportowania, które umożliwiać będą bezpieczne, swobodne i anonimowe zgłaszanie naruszeń. Zgłoszeń będzie można dokonywać za pośrednictwem trzech rodzajów kanałów raportowania – wewnętrznego, zewnętrznego i publicznego. Wiązać się to będzie z koniecznością stworzenia przez pracodawców efektywnych procedur raportowania o nieprawidłowościach oraz monitoringu wpływających zgłoszeń. Wewnętrzny kanał raportowania może być utworzony w ramach organizacji, jak i może być obsługiwany przez podmiot zewnętrzny np. przez kancelarię prawną dającą gwarancję bezpieczeństwa i ochrony danych objętych zleceniem. Najistotniejszym wezwaniem będzie z pewnością zapewnienie gwarancji pełnej anonimowości sygnalistów, co z kolei będzie weryfikowane poprzez przeprowadzenia testu skuteczności kanału raportowania.
Mimo, iż czasu na zaimplementowanie dyrektywy do krajowego porządku prawnego pozostało niewiele, a projekt ustawy nie jest jeszcze gotowy, to jednak pracodawcy już teraz powinni przygotować się do procesu wdrażania systemu ochrony specjalistów, w tym systemu kanałów zgłoszeniowych oraz kanałów raportowania.