Jeszcze kilka lat temu nie było dopuszczalne przeprowadzenie rozprawy on-line. Przepisy przewidywały wprawdzie możliwość rozprawy w formie wideokonferencji, ale była ona prowadzona w budynkach sądowych i polegała na tym, że transmitowano obraz i dźwięk z jednego sądu do innego sądu. Taki sposób wykorzystywano do słuchania świadków. Z czasem jednak została wprowadzona możliwość słuchania świadków na piśmie.
Po wybuchu pandemii COVID-19 w ustawie o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadzono art. 15zzs1 pkt 1, który dopuszczał przeprowadzenie rozprawy lub posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie ich na odległość z bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Osoby uczestniczące w posiedzeniu nie musiały już przebywać w budynku sądu. Prowadzenie w oparciu o ten przepisy rozprawy zdalne sprawdziły się i dlatego też w związku z tym, że przepis ten miał obowiązywać tylko do 30 czerwca 2024 roku, ustawodawca wprowadził zmiany w kodeksie postępowania cywilnego, które umożliwią dalsze prowadzenie rozpraw zdalnych.
Zasady dotyczące rozpraw zdalnych zostały przeniesione do art. 151 k.p.c., który zacznie obowiązywać w dniu 14 marca 2024 roku.
Z przepisu tego wynika, że w formie zdalnej mogą odbywać się posiedzenia jawne, a więc przede wszystkim rozprawy. Nie może być przeprowadzona w formie zdalnej rozprawa odbywająca się przy drzwiach zamkniętych. Może ona się odbywać jedynie w formie wideokonferencji, o której wspomniano wyżej.
Sąd nie ma obowiązku przeprowadzania rozprawy zdalnej. Przewodniczący może zarządzić jej przeprowadzenie w formie zdalnej z urzędu lub na wniosek osoby, która chce uczestniczyć w posiedzeniu i wskazała adres poczty elektronicznej. Wniosek w tym przedmiocie powinien zostać złożony w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia albo wezwania na posiedzenie. Nie wiąże on jednak przewodniczącego.
Nowe przepisy kodeksu postępowania cywilnego przewidują w istocie rozprawę w formie hybrydowej. Sąd i protokolant przebywają na sali sądowej, a strony, świadkowie, biegli, czy publiczność mogą brać udział w rozprawie w formie stacjonarnej lub zdalnej. Wzywając na posiedzenie zdalne, sąd informuje uczestników o tym, że mogą stawić się na sali sądowej lub zgłosić zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu. Taki zamiar należy zgłosić najpóźniej na 3 dni robocze przed wyznaczoną datą posiedzenia i wskazać adres poczty elektronicznej. Jeśli taki wniosek nie zostanie złożony, należy stawić się w budynku sądu w celu uczestniczenia w rozprawie.
Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 2631 k.p.c. strona może sprzeciwić się słuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, składając pismo w tej sprawie nie później niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia w taki sposób tego dowodu. Wówczas sąd wzywa świadka do stawienia się na sali rozpraw.
Osoba, która bierze udział w posiedzeniu zdalnym powinna poinformować sąd o miejscu, w którym przebywa i powinna dołożyć starań, aby miejsce, w którym przebywa licowało z powagą sądu i nie utrudniało prowadzenia czynności procesowych. Gdyby te warunki nie zostały spełnione, sąd może wezwać tę osobę do osobistego stawiennictwa na sali sądowej.