Nie zawsze otrzymanie spadku jest równoznaczne z powiększeniem majątku spadkobiercy. Często zdarza się tak, że spadkobierca oprócz korzyści dziedziczy również długi, a czasem tylko zadłużenie. Spadkobierca od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za długi swoim majątkiem, dlatego też w pierwszej kolejności warto zastanowić się, czy spadek przyjąć, czy może odrzucić.
Przyjęcie spadku może mieć formę przyjęcia prostego i wówczas odpowiedzialność spadkobiercy za długi jest nieograniczona, bądź przyjęcia z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza spłaca długi spadkowe zgodnie ze sporządzonym wykazem. W sytuacji, gdy wartość długów spadkowych jest wyższa niż wartość aktywów znajdujących się w spadku spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, ponosi odpowiedzialność tylko do wysokości odziedziczonych aktywów.
Jeżeli spadkobierca chciałaby „uwolnić się” od długów spadkowych może podjąć decyzję o odrzuceniu spadku. W takim przypadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku powinien złożyć oświadczenie, że spadek odrzuca. Takie oświadczenie składane jest przed sądem bądź notariuszem. Może być ono złożone ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Warto pamiętać, że spadkobierca, który spadek odrzucił zostaje wyłączony od dziedziczenia tak jakby nie dożył otwarcia spadku, ale odrzucenie spadku przez spadkobiercę nie skutkuje ex lege odrzuceniem spadku przez jego zstępnych. Gdy oni także chcą spadek odrzucić, powinni również złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. Mając na względzie fakt, iż takie oświadczenie nie może zostać odwołane, powinna być to decyzja przemyślana. Pojawia się pytanie, a co jeśli z różnych powodów nie mogę osobiście złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku. Można wówczas udzielić stosownego pełnomocnictwa.
Do długów spadkowych zalicza się nie tylko zobowiązania, które spadkodawca zaciągnął za życia, lecz także koszty pogrzebu spadkodawcy, w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązek zaspokojenia roszczenia o zachowek, obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń oraz koszty zarządu majątkiem spadkowym lub jego zorganizowaną częścią.
Jak sprawdzić, czy w spadku są długi?
W praktyce wielu spadkobierców przy powołaniu do dziedziczenia nie zdaje sobie sprawy z tego, jaka jest wysokość aktywów wchodzących w skład majątku spadkodawcy, a także jaka jest wysokość długów spadkowych i dlatego nie wie, jaką decyzję podjąć w przedmiocie przyjęcia spadku. W świetle obecnie obowiązujących przepisów, jeżeli spadkobierca w terminie 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule swojego powołania nie złoży oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, dziedziczy on spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Warto rozważyć możliwość złożenia wniosku o sporządzenie spisu inwentarza. Przedmiotowy wniosek powinien zostać złożony w sądzie spadku lub bezpośrednio do komornika, który byłby właściwy do wykonania postanowienia sądu spadku o sporządzeniu spisu inwentarza. Osobami uprawnionymi do złożenia takiego wniosku są spadkobierca, uprawniony do zachowku, zapisobierca, wykonawca testamentu oraz wierzyciel, posiadający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy. Wniosek taki składany do sądu jest obciążony opłatą w wysokości 100 złotych, natomiast składany bezpośrednio do komornika opłatą w wysokości 400 złotych.
Spis inwentarza zawiera informację o przedmiotach należących do spadku, przedmiotach zapisów windykacyjnych wraz zaznaczeniem wartości każdego z tych przedmiotów, a także informację o długach spadkowych ze wskazaniem wartości każdego z nich. Wartość przedmiotów należących do spadku i wartość przedmiotów zapisów windykacyjnych ustala się według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, czyli momentu śmierci spadkodawcy, wysokość długów spadkowych według stanu z chwili otwarcia spadku. W każdej sprawie może zostać sporządzony tylko jeden spis inwentarza. Sąd spadku może jednak wydać postanowienie o uzupełnieniu spisu inwentarza, w przypadku ujawnienia przedmiotu należącego do spadku, przedmiotu zapisu windykacyjnego lub długu spadkowego nie ujawnionego w spisie inwentarza. Na postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza przysługuje zażalenie.
Od spisu inwentarza należy odróżnić wykaz inwentarza, który sporządzą spadkobierca, zapisobierca lub wykonawca testamentu. Wykaz taki podmioty te powinny złożyć przed sądem spadku albo notariuszem, który następnie przekazuje go do sądu spadku. Przedmiotowy wykaz może zostać złożony przez kilku spadkobierców łącznie. W wykazie inwentarza z należytą starannością ujawnia się przedmiot należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. Jest to dobre rozwiązanie dla osób, które pozostawały w bliskiej relacji ze spadkodawcą i posiadają wiedzę dotyczącą zarówno posiadanych przez niego aktywów, jaki i pasywów. Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza spłaca długi spadkowe zgodnie ze sporządzonym wykazem, nie może on jednak powoływać się na nieznajomość wykazu sporządzonego przez innego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu.
Podsumowując, obecne rozwiązanie przewidziane przepisami prawa zabezpiecza spadkobierców, gdyż jeśli w wymaganym terminie nie złożą oni oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku to z mocy prawa dziedziczą oni spadek z dobrodziejstwem inwentarza, czyli spłacają długi spadkowe tylko do wysokość wartości aktywów wchodzących w skład spadku. W sytuacji, gdy spadkobierca ma świadomość, że w skład spadku wchodzi znacznie więcej długów niż aktywów warto rozważyć złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, by uniknąć zbędnych i czasochłonnych formalności. W celu bliższego przeanalizowania Państwa sytuacji jako spadkobierców zapraszamy do kontaktu z kancelarią.
Podobne wpisy: